Những nhận xét trên không hề sai nhưng ta hãy có cách nhìn khác về hai con người này.
Về mưu lược: Tào Tháo hơn hẳn Lưu Bị. Thử hỏi dưới trướng nhà Ngụy có tướng nào được như Quan vũ, có quân sư không được như Khổng Minh. Thế nhưng quân Tào vẫn lớn mạnh vẫn một mình cai quản cả phương Bắc.
Thử hỏi nếu không có Quan, Trương, Triệu, Ngọa Long tiên sinh thì Lưu Bị sẽ ra sao, cùng lắm cũng chỉ là một Lưu hoàng thúc hữu danh vô thực. Theo tôi cái tài nhất của Lưu Bị là thu phục người. Cái đức của ông khiến người tài không mời cũng tới, trung thành hết mực. Từ Thứ khi về hàng Tào cả đời không bày một trận nào, ngày ngày dõi về phía nam, Quan Công dù Tào Tháo hết lòng mua chuộc cũng không hề động lòng. Cái đức của Lưu Bị có thể sánh ngang với cài tài của Tháo.
Về tính cách: Cái này thì khỏi nói.
Lưu Bị là đại diện của tất cả những gì tốt đep: Nhân từ, khiêm tốn, kín đáo.
Tào Tháo đại diện cho những thứ xấu xa: thủ đoạn, cơ hội.
Sự thực đúng là như vậy nhưng tôi đặt ra một câu hỏi: trong thời đại đó nếu được chọn bạn có dám sống như Lưu Bị. Lúc đầu có thể có sau tôi e là không.
Thực ra dù mang tiếng là cứu đại Hán khỏi bể khổ nhưng những việc Lưu Bị làm chẳng phải cũng là muốn dành thiên hạ hay sao? Vẻ ngoài và hành động có thể khác nhau nhưng mục đích của cả Tào và Lưu đều như nhau. Đó là thiên hạ. Chỉ khác là cách làm mà thôi:
Tào Thào giam thiên tử nhũng loạn triều đình muốn mượn danh vua mà chiếm lầy thiên hạ. Những việc ông ta làm quả thật không đàng hoàng nhưng để được thiên hạ ông còn con đường nào khác. Đại Hán sớm muộn cũng diệt vong chi bằng để một người tài trí như Tào Tháo lên thay thế.
Tôi không muốn gọi Tào Tháo là kẻ hiểm ác, cơ hội. Tôi nghĩ gọi ông là người thức thời dám nghĩ dám làm thì đúng hơn. Thời đó có bao nhiêu anh hùng muốn đoạt lấy thiên hạ nhưng chỉ ba người làm được.
Tào Tháo không dựa vào cha như Tôn Quyền, không dựa vào tướng tài như Lưu Bị mà chỉ vào tài lược mà dành lấy thiên hạ. Thứ ông thiếu có lẽ chỉ là danh nghĩa. Ông nhận mình là thừa tướng chứ không phải vua. Như thế không xứng được gọi là anh hùng hay sao?
Về phía Lưu Bị ai cũng nói ông nhân nghĩa. Người nhân nghĩa dám vứt con mình xuống đất để mà khen tướng hay sao? Tôi thấy trong cái sự nhân nghĩa có cái gì đó giả tạo. Suốt truyện ta thấy Lưu Bị khi bàn chuyện rất kín đáo thường không bộc lộ lòng mình cho người khác biết. Tào Tháo thì khác khi giết nhầm cả nhà Lữ Bá Sa ông không hề giấu diếm mà nói ra bản chất của mình. Ông muốn đoạt thiên hạ ông dám nói không như những người khác cố kiếm cớ nhân nghĩa để che mắt thiên hạ. Tào Tháo vẻ ngoài uy dũng khác người, biết sai sửa sai không nhận sai. Đó là khí chất của kẻ anh hùng. Còn Lưu Bị dường như quá nhu nhược để cảm xúc lấn át lý trí, để lòng thương người làm hỏng việc lớn. Có một điểm ở Lưu BỊ làm tôi không thích : ông rất hay rớt nước mắt. Thu phục được Khổng Minh ông khóc vì thu phục được người tài có thể hiểu. Gặp lại anh em ông khóc cũng có thể hiểu. Nhưng khi Từ Thứ sang hàng Tào ông khóc vì lẽ gì. Phải chăng trong lòng ông sợ Từ Thứ đi thì chiến thắng của ông cũng sẽ đi. Người anh hùng sao lại để vận mệnh của mình phụ thuộc vào kẻ khác như vậy. Tào Tháo cũng có lúc rớt nước mắt. Ông khóc khi Quan Vũ thả ông đi. Ông khóc khi buộc phải giết Trần Cung. Theo tôi ông khóc chỉ có một nguyên do : vì chí hướng khác nhau mà không thể làm anh em với Quan Vũ, Trần Cung. Đau lòng thay!
Vậy là:
Xét về tài trí Lưu Bị không bằng Tào Tháo.
Xét về khí chất của bậc đế vương Lưu Bị lại càng thua xa Tào Tháo.
Lưu Bị chỉ hơn Tào thào ở chỗ biết lấy lòng người mà thôi.
Vậy theo bạn ai mới xứng làm anh hùng?
(P/s: Ai chọn Lưu Bị thì là bạn bè của tôi.
Ai chọn Tào Tháo thì không phải bạn tôi mà là... anh em của tôi)
NGUYỄN QUỐC BẢO
